Thị trường việc làm ngày nay biến đổi không ngừng, kéo theo những quan niệm về nghề nghiệp cũng cần được nhìn nhận lại. Liệu những lời khuyên hướng nghiệp từ cha mẹ, ông bà ngày xưa có còn phù hợp với giới trẻ hiện đại? Bài viết này sẽ cùng bạn phân tích 5 quan niệm hướng nghiệp phổ biến, đánh giá tính đúng sai và đưa ra góc nhìn mới, giúp các bạn trẻ định hướng nghề nghiệp hiệu quả hơn trong thời đại 4.0.
Quan niệm hướng nghiệpHình ảnh minh họa về quan niệm hướng nghiệp “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”
1. “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”: Vẫn đúng nhưng chưa đủ
Câu nói quen thuộc này khuyên người trẻ nên tập trung vào một nghề duy nhất để đạt đến đỉnh cao. Trong bối cảnh hiện nay, chuyên môn vững chắc vẫn là yếu tố quan trọng để thăng tiến. Một lập trình viên giỏi, một bác sĩ tay nghề cao, một đầu bếp tài ba… luôn được săn đón.
Tuy nhiên, chỉ giỏi chuyên môn thôi là chưa đủ. Thị trường lao động hiện đại đòi hỏi người trẻ phải có “kỹ năng mềm”, hay còn gọi là “kỹ năng tuyển dụng”. Ví dụ, một nhà thiết kế giỏi cần có kỹ năng thuyết trình để giới thiệu sản phẩm, kỹ năng làm việc nhóm để phối hợp với đồng nghiệp, kỹ năng marketing để tiếp cận khách hàng tiềm năng.
Vậy, thế hệ trẻ nên làm gì? Hãy tập trung phát triển những “kỹ năng tạo động lực” – những kỹ năng bạn giỏi tự nhiên và cảm thấy hứng thú khi sử dụng. Đừng giới hạn bản thân trong một “ngành học” hay “công việc” cố định. Hãy học hỏi, trải nghiệm và phát triển đa dạng kỹ năng để thích ứng với sự thay đổi của thị trường.
Quan niệm hướng nghiệpHình ảnh minh họa về quan niệm “Phi thương bất phú”
2. “Phi thương bất phú”: Cần xem xét lại
Quan niệm này cho rằng chỉ có kinh doanh mới làm giàu. Tuy nhiên, định nghĩa “giàu có” rất đa dạng. Có người coi “vừa đủ” là giàu, có người lại luôn cảm thấy “chưa đủ” dù đã “dư dả”. Nhiều nghề nghiệp “phi thương” vẫn có thể mang lại thu nhập cao, chẳng hạn như bác sĩ, kỹ sư, luật sư, chuyên gia công nghệ thông tin…
Hơn nữa, không phải ai cũng phù hợp với kinh doanh. Nếu không có đam mê, kỹ năng và kiến thức cần thiết, việc theo đuổi con đường kinh doanh có thể dẫn đến thất bại. Ngược lại, một chuyên gia giỏi trong lĩnh vực khác có thể hợp tác với người giỏi kinh doanh để cùng phát triển, vừa làm được điều mình thích, vừa đạt được lợi ích kinh tế.
Quan niệm hướng nghiệpHình ảnh minh họa về quan niệm hướng nghiệp “Nghề chọn mình chứ mình không chọn nghề”
3. “Nghề chọn mình chứ mình không chọn nghề”: Đúng nhưng dễ bị hiểu sai
Nhiều người học một ngành nhưng lại làm việc ở lĩnh vực khác. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn trẻ nên thụ động chờ đợi “nghề chọn mình”. Suy nghĩ này rất nguy hiểm, khiến bạn trẻ thiếu chủ động trong việc tìm hiểu bản thân, khám phá nghề nghiệp và lập kế hoạch tương lai.
Thực tế, việc “nghề chọn mình” là một quá trình trải nghiệm, tìm tòi và học hỏi không ngừng. Bạn trẻ cần chủ động tìm kiếm cơ hội, học hỏi kỹ năng mới, và không ngừng nỗ lực để tìm ra con đường phù hợp nhất với bản thân.
4. “Tốt nghiệp Khoa học Xã hội và Nhân văn khó xin việc”: Định kiến lỗi thời
Trước đây, sinh viên tốt nghiệp ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn thường bị đánh giá thấp về khả năng tìm việc. Tuy nhiên, những năm gần đây, các nghiên cứu cho thấy các nhà tuyển dụng ngày càng ưa chuộng sinh viên tốt nghiệp nhóm ngành này vì họ sở hữu những kỹ năng mềm quan trọng như tư duy phản biện, giao tiếp, sáng tạo, làm việc nhóm…
Quan niệm hướng nghiệpHình ảnh minh họa về quan niệm tốt nghiệp ngành xã hội khó tìm việc làm
Thị trường việc làm Việt Nam cũng đang có xu hướng tương tự. Các nhà tuyển dụng không chỉ quan tâm đến bằng cấp mà còn chú trọng đến kỹ năng, thái độ và khả năng học hỏi của ứng viên. Sinh viên tốt nghiệp Khoa học Xã hội và Nhân văn có lợi thế về kỹ năng làm việc với con người, khả năng thích nghi và hòa nhập với môi trường làm việc.
Quan niệm hướng nghiệpHình ảnh minh họa về quan niệm “Vào đại học rồi tính sau”
5. “Đỗ đại học rồi tính sau”: Không còn phù hợp
Quan niệm này cho rằng chỉ cần có bằng đại học là có thể tìm được việc làm tốt. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy. Mỗi người có cách học tập và phát triển kỹ năng khác nhau. Có người phù hợp với chương trình đại học, có người lại học tốt hơn qua các khóa đào tạo nghề ngắn hạn, chú trọng thực hành.
Việc lựa chọn chương trình học cần dựa trên sở thích, năng lực và mục tiêu nghề nghiệp của từng cá nhân. Không nên áp đặt quan niệm “phải có bằng đại học” mà bỏ qua những lựa chọn khác phù hợp hơn.
Kết luận
Thị trường việc làm luôn biến động, đòi hỏi người trẻ phải chủ động thích nghi và không ngừng học hỏi. Hãy tư duy phản biện, phân tích và đánh giá các quan niệm hướng nghiệp để tìm ra con đường phù hợp nhất với bản thân.
Trung Tâm Thanh Thiếu Niên Miền Nam là nơi chia sẻ thông tin về ngành nghề và hướng nghiệp, giúp đỡ các bạn trẻ Việt Nam định hướng tương lai. Chúng tôi cung cấp các dịch vụ tư vấn hướng nghiệp, đào tạo kỹ năng, kết nối việc làm… Hãy liên hệ với chúng tôi qua website https://trungtamthanhthieunienmiennam.vn/, số điện thoại 0902 143 455 hoặc email [email protected] để được tư vấn và hỗ trợ. Địa chỉ: 12 Đường Điện Biên Phủ, Phường 15, Quận 3, TP Hồ Chí Minh, Việt Nam.
